Το φως στην παράδοση και την τέχνη (θέατρο σκιών): Το φως στην τέχνη

Το φως και οι φωτοσκιασεις στην ζωγραφικη

Η αλληλεπίδραση φωτός-σκιάς στα αντικείμενα απασχολεί κάθε ζωγράφο που θέλει να αναπαραστήσει τον κόσμο που βλέπει.Τα φωτεινά αντικείμενα δίνουν την εντύπωση ότι είναι πιο κοντά από ότι τα σκιερά και έτσι δημιουργείται η αίσθηση του βάθους.

Η κατεύθυνση του φωτός σε συνδυασμό με τη σκιά του αντικείμενου δίνουν την αίσθηση του όγκου και της πλαστικότητας. Έτσι, ένα πρόσωπο που φωτίζεται κατά μέτωπο με δυνατό φως φαίνεται επίπεδο ,ενώ όταν φωτιστεί από το πλάι αποκτά πλαστικότητα.

Το φως έχει πολλές διαβαθμίσεις από την έντονη φωτεινότητα ως το σκοτάδι και δημιουργεί την τονική κλίμακα όλων των χρωμάτων.

Ο ρόλος του φωτός στη σύνθεση του έργου είναι σημαντικός ,αφού ανάλογα με τον τρόπο που χρησιμοποιεί μπορεί να δημιουργήσει τονικές αρμονίες ή αντιθέσεις.

ΤΟ ΦΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΚΙΕΣ ΣΤΑ ΕΡΓΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ

Το φως και οι σκιές αξιοποιήθηκαν με διαφορετικούς τρόπους από τους καλλιτέχνες διαφορετικών εποχών. Οι πρωτόγονοι ζωγράφοι αναπαριστούσαν τα ζώα με το περίγραμμα, τα φωτεινά και τα σκιερά τους μέρη.

Στα ελληνικά αγγεία οι τονικές διαβαθμίσεις αξιοποιήθηκαν για να αναδείξουν κυρίως τη διάφορα της φιγούρας από το φόντο.

Στις τοιχογραφίες της ελληνιστικής περιόδου και στις τοιχογραφίες της Πομπηίας οι ζωγράφοι, στην προσπάθεια τους να αποδώσουν την πραγματικότητα, χρησιμοποίησαν τις φωτοσκιάσεις για να δημιουργήσουν την αίσθηση της πλαστικότητας και του χώρου.

Οι Ιμπρεσιονιστές ενδιαφέρθηκαν για το φως, κυρίως στη φύση, και τις αλλαγές του στη διάρκεια της ημέρας. Απέδωσαν το φως και τις σκιές με μικρές πινελιές από καθαρά χρώματα. Ο Κλωντ Μονέ παρατήρησε ότι το χρώμα ενός αντικείμενου και της σκιάς του επηρεάζονται έντονα από το φως και επομένως η οπτική του εντύπωση μεταβάλλεται. Θέλησε λοιπόν να καταγράψει τη μεταβολή του φωτός επάνω στα αντικείμενα ,ανάλογα με την εποχή ,τον καιρό και την ώρα.

Στα κυβιστικά έργα το φως και η σκιά χρησιμοποιήθηκαν ως δυνάμεις αντίθετες μεταξύ τους και όχι για να απεικονίσουν την πραγματικότητα.

ΤΟ ΦΩΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

Το φως και οι σκιές παίζουν ενεργό ρόλο στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική ,αφού τα έργα τους είναι τρισδιάστατα και η κάθε επιφάνεια τους δέχεται το φως διαφορετικά .Το απαλό ανάγλυφο και οι όγκοι των γλυπτών αναδεικνύονται με το φως και τις σκιές ,που δημιουργούν άλλοτε απαλούς τόνους και άλλοτε έντονες αντιθέσεις. Στα κτίρια το φως προβάλλει τα μέρη που εξέχουν, ενώ με τις σκιές υπαινίσσεται τον χώρο.

Στον κινηματογράφο, το θέατρο και τον χορό δημιουργείται δραματική ένταση όταν, ενώ κάποιος στέκεται στο σκοτάδι, ξαφνικά στρέφεται επάνω του μια δέσμη φωτός. Έτσι, η αντίθεση φωτός-σκιάς χρησιμοποιείται για να αιχμαλωτίσει την προσοχή του θεατή.

Πρέπει να σημειωθεί πως στις κλασικές ασπρόμαυρες ταινίες ο φωτισμός έπαιζε καθοριστικό ρόλο και η αντίθεση φωτός-σκότος ήταν καθοριστική για να περαστούν τα ανάλογα μηνύματα.

Στο θέατρο σκιών οι επίπεδες φιγούρες ρίχνουν τις σκιές τους επάνω στο τεντωμένο και φωτισμένο πανί. Οι φιγούρες παρουσιάζονται καθαρά όταν βρίσκονται πολύ κοντά στο πανί, ενώ όταν απομακρυνθούν από αυτό θολώνουν.